श्री. भगवान बागूल (पत्रकार),   मालेगाव (नाशिक ) मो. 9823340409

    समाजजीवनात व राष्ट्रजीवनात काही आदर्श हे एैतिहासिक व आदर्शवत असतात. अनेक पिढ्या त्यापासून प्रेरणा घेतात एवढेच नव्हे तर ते इतिहासाचे साक्षीदार असता. यातील ज्या व्यक्तिंमुळे हा इतिहास घडतो त्या व्यक्ती आदराचा विषय बनतात तेली समाजाच्या उत्कर्षासाठी झटणारी मुंबईची शनेश्‍वर फाऊंडेशन ही संस्था समाजआदरास विषय बनली आहे. त्या संस्थेच्या व्यक्ति म्हणजे तेल्यांचे बाबा आमटे बनले असे म्हंटले तर वावगे होऊ नये.  असे काय आहे. या संस्थेच्या कार्याबाबत ? त्या कार्यापासुन तुम्ही  आम्ही  काय बोध घेणार ? प्रगतिच्या अनेकं योजने दुर असलेल्या तेली समाजाला अशा संस्थांचे कार्य दिशा देणारे ठरले. अशा अनेक संस्थांच्या उभारणीने प्रगत समाजाच्या समान पातळीवर नेण्यास मदत होईल.

इतिहास घडवीणारा तेली समाज व भवानी मातोचा पलंग  ( भाग 4 ) 

    माझ्या उमेदीच्या काळात बाळासाहेब पुरंदरे शिवचरित्र एकदा नव्हे तर 3/4 वेळा वाचले. किती स्फुर्ती मिळत होती ती अनुभवली. जेष्ठ चित्रकार दिनानाथ दलाल यांची चित्रे माझा जीव की प्राण होते. गणपती मंडळांना तर मी या रेखा चित्रावरून अनेक देखावे बनवुण दिले. पण जेंव्हा श्री संत संताजी व तेली समाज हा विषय गेली 30 वर्ष पाहू लागलो तेंव्हा कळू लागले. आरे ही तर एक बखर यात नुसता ब्राह्मण गौरव जाता जाता मराठा पराक्रम. पण यात तेली, माळी, सुतार, नाभीक, लोहार, मातंग, महार या जाती मधील बांधवांनी जो पराक्रम केला त्याची जाणीव सर्व पुस्तकात एक अक्षराने नाही. कारण आसे ही असावे बखर कार या समाजाचे नसावेत. दुसरे कारण असे असावे मुद्रण कला अस्तवात आल्यावर इतिहास संशोधन करण्यासाठी अनेकांनी विश्‍वासाने कागद पत्रे दिली ती लगेच नष्ट  झाली का तर इतिहास हा त्यांना सोईचा लिहायचा हेाता. यातुन संत तुकाराम सुटले नाहीत तर इतरांची काय अवस्था असेल हे स्पष्ट होते. तरी सुद्धा आज जे त्यांच्या अतीरेकी कार्यवाहीतून जे शिल्लक आहे त्यावर संशोधन करणे तेवढेच गरजेचे आहे.

इतिहास घडवीणारा तेली समाज व भवानी मातोचा पलंग  ( भाग 3 ) 

    हा पलंग जो आहे त्याचा इतिहास सुद्धा पुसट ठेवला आहे. आणी आम्ही नगर सबजेल चौकातील नगर पलंगे बांधव घेऊन जातत एवढेच समजतो. तो घोडेगाव येथे बनविला जात तोे येथे लाकडाचे कारीव काम करणार्‍या समाजाकडे असे त्यांना ठाकूर किंवा तुलवे म्हणत त्यांना त्याबद्दल दोन घरे वतन म्हणुन आहेत. ही घराणी कालांतराने पुणे येथे स्थालांरीत झाली. घोडेगाव, ता. अंबेगाव, जि. पुणे येथिल तेली समाज बांधव हा पलंग बनवुन घेतात बनवलेला पलंग हा तेली समाज संस्थेत ठेवतात येथे भावीक दर्शन घेतात. घोडेगाव येथिल जेष्ठ व जाणकार बांधव यांच्याकडे चौकशी केली असता समजले 

इतिहास घडवीणारा तेली स माज व भवानी मातोचा पलंग  ( भाग 2 ) 

    नगर जवळच्या बुर्‍हानगर येथे भवानी मातेचे मंदिर आहे. या मंदिरातून निघालेल्या पालखीत भवानी माता तुळजापूर येथे शिलांगनच्या उल्सवात बसलेली आसते.  हा मान भगत घराण्याला शेकडो वर्ष मिळतआहे. पुराणात नुसती वांगी आसतात अशी एक म्हण आहे. इतिहासाचार्य राजवाडे आपल्या संशोधनात म्हणतात व्यास हा एक अतीबुद्धीमान माणुस होता. त्याने त्या वेळच्या कथा, त्या वेळच्या दंतकथा, त्यावेळच्या लोककथा, या पिढी पासुन त्या पिढीकडे हस्तांतरीत झालेल्या कथा. संग्रहीत केल्या आणी त्यांना आपल्या विचार प्रणाली प्रमाणे, बदलत्या काळा प्रमाणे आकार देऊन लेखन केले. आणी यांच ग्रंथावर उभा देश व्यापला याचा आर्थ एकच व्यासानी त्यातून हवे ते बाजुला सारून आपली हुकमत निर्माण केली.

इतिहास घडवीणारा तेली समाज व भवानी मातेचा पलंग  ( भाग 1 ) 

    आगदी दहा हजार वर्षाच्या दरम्यान नाशीक सिन्नर येथे यादव राजे राज्य करीत होते. त्यांचे मुळ गवळी समाजात होते असे ही काही इतिहासकार नोंदवतात. काही त्यांचे नाते यादव कालीन कृष्णाशी जोडातात. पण काही नोंद करतात हे गवळी मुळ कानडी मुलखातील. हे असले तरी त्यांची सुरवात सिन्नर येथे आहे आज ही तेथे जूने भवानीमाता मंदिर आहे. यादवांची ही कुलस्वामीनी मातृसत्ताक कुटूंब पध्दतीची ही ठेवण होती. जेंव्हा यादवांची सत्ता आली राजधानी देवगीरी येथे नेहली तेंव्हा बरोबर भवानी मातेचीमुर्ती सुद्धा होती. त्यांची सत्ता महाराष्ट्रभर पसरी सर्व मराठी मनाची ती देवता म्हणुन अंतकरणत रूजली.